Κατά την αρχαία ελληνική μυθολογία και θρησκεία είναι η θεά του έρωτα, της ομορφιάς, της σεξουαλικότητας, της ηδονής και της τεκνοποίησης.
Όπως συμβαίνει με πολλές αρχαιοελληνικές θεότητες, υπάρχουν περισσότεροι του ενός μύθοι αναφορικά με την προέλευσή της. Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησίοδου,[3] γεννήθηκε όταν ο Κρόνος απέκοψε τα γεννητικά όργανα του πατέρα του, Ουρανού, και τα πέταξε στη θάλασσα. Από τον αφρό προήλθε η θεά, εξ’ ού και το όνομά της. Κατά την Ιλιάδα του Ομήρου, είναι κόρη του Δία και της Διώνης. Ο Πλάτων υποστηρίζει στο «Συμπόσιον» πως αμφότερες οι αφηγήσεις είναι έγκυρες, αλλά αναφέρονται στη γέννηση διαφορετικών οντοτήτων: της Ουρανίας και της Πανδήμου Αφροδίτης, προστάτιδες του πνευματικού πλατωνικού εξειδανικευμένου και σαρκικού ηδονιστικού έρωτα αντίστοιχα. Παρόλο που οι εκδιδόμενες γυναίκες θεωρούσαν την Αφροδίτη προστάτιδά τους, η δημόσια λατρεία της ήταν σοβαρή, ιεροπρεπής και απέριττη.
Εξαιτίας της ομορφιάς της, οι άλλοι θεοί φοβήθηκαν ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ τους για να κερδίσουν την εύνοιά της θα οδηγούσε σε πόλεμο. Συνεπώς ο Δίας κανόνισε το γάμο της με τον Ήφαιστο, ο οποίος, εξαιτίας της ασχήμιας και των δυσμορφιών του, δεν εκλαμβανόταν ως απειλή. Η Αφροδίτη είχε, ωστόσο, πολλούς εραστές, τόσο θεούς, όπως ο Άρης, όσο και ανθρώπους, όπως ο Αγχίσης. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στο μύθο του Έρωτα και της Ψυχής, ενώ προκάλεσε τη γέννηση του Άδωνη, ο οποίος έγινε αργότερα εραστής της. Θεωρείται μητέρα πολλών ακόμη μικρότερων θεοτήτων και οντοτήτων. Στον Τρωικό Πόλεμο, τον οποίο σε μεγάλο βαθμό πυροδότησε βοηθώντας τον Πάρη να απαγάγει την Ωραία Ελένη, η θεά τάχθηκε με το μέρος των Τρώων.
Ιερά όντα της θεάς ήταν η μυρτιά, τα περιστέρια, τα σπουργίτια, τα άλογα και οι κύκνοι. Η Αφροδίτη είναι επίσης γνωστή ως Κυθέρεια και Κύπριδα από τους δύο βασικούς τόπους λατρείας της, τα Κύθηρα και την Κύπρο, που υποστήριζαν ότι αποτελούν τον τόπο γέννησής της. Χάρις στο μύθο της ανάδυσής της από τη θάλασσα η Αφροδίτη λατρευόταν ευρέως ως προστάτιδα των ναυτικών, με τα επίθετα Πελαγία, Ευπλοία και Θαλασσία. Λόγω του δεσμού της με το θεό Άρη, λατρέυτηκε παραδόξως και ως πολεμική θεότητα στη Σπάρτη με το επίθετο Αρεία, ενώ οπλισμένη απεικονιζόταν και η Ουράνια Αφροδίτη στα Κύθηρα. Πολλές τοπικές λατρείες της απέδιδαν διάφορα ονόματα και παραδόσεις, εντούτοις, οι Αρχαίοι Έλληνες αναγνώριζαν πως οι δοξασίες αυτές αναφέρονταν σε μία κοινή θεά, την Αφροδίτη.
Η γέννηση της Αφροδίτης
Σύμφωνα με τον ομηρικό μύθο γεννήθηκε στην Πέτρα του Ρωμιού, μια ακτή της Πάφου στην Κύπρο. Σπρωγμένη από το Ζέφυρο στη θάλασσα, η θεά καλλωπίστηκε από τις θεραπαινίδες της Ώρες και μεταφέρθηκε στον Όλυμπο, όπου παρουσιάστηκε στο Δία και τους υπόλοιπους θεούς. Σύμφωνα με την εκδοχή του Ησίοδου, η Αφροδίτη γεννήθηκε στα ανοιχτά των Κυθήρων από τον αφρό που δημιούργησαν τα γεννητικά όργανα του Ουρανού πέφτοντας στη θάλασσα μετά τον ακρωτηριασμό του από τον Κρόνο. Πάλι με τη βοήθεια του Ζέφυρου ταξίδεψε μέχρι την Πάφο. Πέρασε από τα Κύθηρα και κατόπιν κατευθύνθηκε στην Κύπρο. Τα Κύθηρα θεωρούνται το νησί της Ουράνιας Αφροδίτης, όπου και υπήρχε το πρώτο ιερό της στον Ελλαδικό χώρο. Ήταν γνωστή ως Αφροδίτη η “Πάφια”, ενω ο Όμηρος στην Ιλιάδα την αναφέρει ως “Κυθέρεια θεά του έρωτα τροφός”
Οι έρωτές της
Ήταν σύζυγος του Ηφαίστου, αλλά περιγράφεται ως ερωμένη του Άρη, με τον οποίο φέρεται ότι απέκτησε τον Έρωτα, τον Δείμο και τον Φόβο. Με τον Ποσειδώνα έφερε στη ζωή τον Έρυκα, που έδωσε το όνομά του στο ομώνυμο βουνό της Σικελίας και τη Ρόδο, ενώ με το Διόνυσο, χάρη στη μαγική μεσολάβηση της Ήρας, γέννησε τον Πρίαπο. Γιος της θεωρείται επίσης ο Ερμαφρόδιτος, τον οποίο έφερε στη ζωή η θεά μαζί με τον Ερμή. Έκανε τον Αινεία μαζί με τον Αγχίση, τον αδελφό του Πριάμου.