Εκατομμύρια χιλιόμετρα καλωδίων είναι εκτεθειμένα στα βάθη των ωκεανών και αποτελούν εύκολο στόχο για κράτη αλλά και τρομοκρατικές ή εγκληματικές οργανώσεις
Αντιμέτωπη με μια νέου είδους απειλή βρίσκεται η Δύση, και κατ’ επέκταση το ΝΑΤΟ, η οποία δεν είναι πλέον θεωρητική καθώς τα μεγάλα υποθαλάσσια δίκτυα μεταφοράς δεδομένων και ενέργειας βρίσκονται εκτεθειμένα σε κακόβουλες εξωτερικές παρεμβάσεις και επιθέσεις. Η απειλή αυτή είναι κρίσιμης σημασίας καθώς τα δίκτυα αυτά είναι ευάλωτα σε επιθέσεις όχι μόνο από κρατικές οντότητες όπως η Ρωσία, αλλά και από ανεξέλεγκτες τρομοκρατικές ή εγκληματικές επιθέσεις.
Καθώς το 95% του παγκόσμιου Ιντερνετ διακινείται μέσω υποθαλάσσιων δικτύων, είναι προφανείς οι τεράστιες επιπτώσεις που θα είχε στην παγκόσμια οικονομία αλλά και σε όλους τους τομείς της ζωής, ακόμη και στη διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων, η βίαιη παρέμβαση και διακοπή της διακίνησης δεδομένων. Μέσω της μεταφοράς των δεδομένων από το υποθαλάσσιο δίκτυο καλωδίων οπτικών ινών υπολογίζεται ότι πραγματοποιούνται καθημερινά συναλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο που φτάνουν στα 8 τρισ. δολάρια.
Το μήκος χιλιάδων χιλιομέτρων υποθαλάσσιων καλωδίων το καθιστά ευάλωτο ως σύστημα και δίνει πλεονέκτημα σε αυτόν που επιδιώκει να προκαλέσει ζημιά στα δίκτυα αυτά.
Στο ΝΑΤΟ τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονος προβληματισμός για τη διατήρηση της ασφάλειας των υποθαλάσσιων δικτύων. Μόλις πριν από λίγες ημέρες ένας ανώτερος αξιωματικός του ΝΑΤΟ, ο αντιναύαρχος Ντιντιέρ Μαλετέρε, προειδοποίησε ότι κρίσιμα υποβρύχια καλώδια και αγωγοί βρίσκονται σε κίνδυνο (συνέντευξη στον «Guardian»).
Υποπτα επεισόδια
Ο αντιναύαρχος, που είναι υποδιοικητής του Κοινού Στρατηγείου Ναυτικών Δυνάμεων (MARCOM) και έχει υπηρετήσει σε υποβρύχια, δήλωσε ότι υπάρχουν ύποπτες δραστηριότητες και περιπτώσεις ζημιών που χτυπούν συναγερμό για πιθανές απειλές από τη Ρωσία και ότι οι χώρες του ΝΑΤΟ χρησιμοποιούν λογισμικό Τεχνητής Νοημοσύνης, αισθητήρες και πολλά άλλα για την προστασία των ευάλωτων υποβρύχιων δικτύων, καθώς απειλείται η ασφάλεια του 1 δισεκατομμυρίου πολιτών των χωρών-μελών της Συμμαχίας.
Σύμφωνα με τον αντιναύαρχο, το ΝΑΤΟ έχει εντοπίσει αρκετές περιπτώσεις ύποπτης δραστηριότητας γύρω από υποβρύχιες υποδομές τα τελευταία χρόνια και πρόσθεσε ότι οι Ρώσοι «έχουν αναπτύξει πολύ τον υβριδικό πόλεμο κάτω από τη θάλασσα για να διαταράξουν την ευρωπαϊκή οικονομία».
Σε μια περίοδο κλιμακούμενων εντάσεων οι χώρες του ΝΑΤΟ υποχρεώνονται να σαρώνουν εκτενώς τα ύδατά τους χρησιμοποιώντας αισθητήρες, δορυφόρους, ακόμη και υποβρύχιο εξοπλισμό για τον εντοπισμό ύποπτων κινήσεων και για την προστασία των υποθαλάσσιων δικτύων.
Στις 16-17 Απριλίου στο Αρχηγείο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες πραγματοποιήθηκε μια μεγάλη συνάντηση ανάμεσα σε εκπροσώπους βιομηχανιών και εταιρειών υψηλής τεχνολογίας και κυβερνήσεων για να εξεταστούν οι θαλάσσιες προκλήσεις. Το Digital Ocean Industry Symposium είχε ως αντικείμενο την ενίσχυση των δυνατοτήτων του ΝΑΤΟ για επιτήρηση και προστασία των θαλάσσιων δικτύων επικοινωνιών, που είναι κρίσιμα για την ασφάλεια της ευρωατλαντικής περιοχής, με σημαντικότερο κεφάλαιο την προστασία των υποθαλάσσιων υποδομών.
Στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους το 2023 οι ηγέτες της Συμμαχίας αποφάσισαν την ίδρυση Θαλάσσιου Κέντρου Ασφαλείας Κρίσιμων Υποθαλάσσιων Υποδομών, στο πλαίσιο της Ναυτικής Διοίκησης της Συμμαχίας (Maritime Command – MARCOM), ενώ στις αρχές του 2023 δημιουργήθηκε ο Πυρήνας Συντονισμού Κρίσιμων Υποθαλάσσιων Υποδομών στο Αρχηγείο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες.
Κατά το προηγούμενο διάστημα έχουν σημειωθεί ύποπτα επεισόδια που αφορούν υποβρύχιες υποδομές. Τον Οκτώβριο του 2023 διαπιστώθηκαν από άγνωστη αιτία ζημιές στα καλώδια τηλεπικοινωνιών και σε αγωγό φυσικού αερίου μεταξύ Εσθονίας και Φινλανδίας. Οι έρευνες έδειξαν ότι πιθανότατα η ζημιά προκλήθηκε από άγκυρα, αλλά χωρίς να εντοπιστεί το πλοίο που ήταν υπεύθυνο, αν και, σύμφωνα με τα στοιχεία που προέκυψαν, κοντά στην περιοχή την ώρα εκείνη έπλεαν ένα ρωσικό και ένα κινεζικό πλοίο. Τον Φεβρουάριο του 2022 διαπιστώθηκε μετά από έρευνες ότι υπήρχε ανθρώπινη παρέμβαση στην πρόκληση ζημιάς σε νορβηγικό υποθαλάσσιο καλώδιο οπτικών ινών για τη μεταφορά δεδομένων, ενώ λίγους μήνες νωρίτερα είχε εξαφανιστεί ένα τμήμα του καλωδίου.
Ο Nord Stream
Επίσης, ένα σημαντικό επεισόδιο καταγράφηκε τον Σεπτέμβριο του 2022 όταν προκλήθηκε ζημιά στον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream μεταξύ της Ρωσίας και της Γερμανίας. Από τη Δύση οι ευθύνες αποδόθηκαν στη Ρωσία, με τη Μόσχα να κατηγορεί με τη σειρά της την Ουκρανία, τις ΗΠΑ και τη Βρετανία για δολιοφθορά.
Αρκετά πριν από τον πόλεμο της Ουκρανίας, το 2017, νατοϊκοί αξιωματούχοι όπως ο διοικητής των Υποβρυχίων προειδοποιούσαν ότι υπάρχει εντατική υποβρύχια δραστηριότητα από τους Ρώσους κοντά σε υποβρύχια καλώδια. Αλλά και πριν από έναν χρόνο ο επικεφαλής Πληροφοριών του ΝΑΤΟ Ντέιβιντ Κάτλερ είχε προειδοποιήσει ότι «υπάρχει αυξημένη ανησυχία ότι η Ρωσία μπορεί να στοχεύσει υποθαλάσσια καλώδια και άλλες κρίσιμες υποδομές, σε μια προσπάθεια να διαταράξει τη ζωή της Δύσης, για να αποκτήσει πλεονέκτημα και επιρροή εναντίον εκείνων των κρατών που παρέχουν ασφάλεια στην Ουκρανία».
Απέναντι στα νέα δεδομένα, Βρετανία και Γαλλία εντάσσουν πλέον την ασφάλεια των υποβρύχιων υποδομών των καλωδίων και αγωγών στο Ναυτικό Δόγμα τους για να εξασφαλιστούν οι αναγκαίες δυνατότητες γι’ αυτόν τον νέο μεγάλο «πόλεμο των βυθών».