Υπάρχουν δύο τύποι των τραυματισμών: οι οξείες κακώσεις και οι τραυματισμοί από υπέρχρηση.
Οι οξείς τραυματισμοί είναι συνήθως το αποτέλεσμα ενός μεμονωμένου τραυματικού γεγονότος. Κοινά παραδείγματα περιλαμβάνουν κατάγματα καρπού, διαστρέμματα ποδοκνημικής, εξαρθρώσεις ώμων, και μυικοί τραυματισμοί. Οι τραυματισμοί από υπέρχρηση είναι το αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενων μικρο-τραυματισμών των τενόντων, των οστών και των αρθρώσεων και εμφανίζονται σταδιακά με το πέρας του χρόνου. Κοινά παραδείγματα είναι ο αγκώνας του τέννις (έξω επικονδυλίτιδα tennis elbow), ο ώμος του κολυμβητή (τενοντίτιδα του στροφικού πετάλου – σύνδρομο πρόσκρουσης), το γόνατο του δρομέα (runner’s knee- σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας), το γόνατο του άλτη (jumber’s knee-τενοντίτιδα επιγονατιδικού), τενοντίτιδα Αχιλλείου τένοντα και περιοστίτιδα κνήμης (shin syndrome).
Γιατί συμβαίνουν;
Το ανθρώπινο σώμα έχει τεράστια ικανότητα προσαρμογής σε σωματική καταπόνηση. Στην πραγματικότητα, πολλές θετικές αλλαγές συμβαίνουν ως αποτέλεσμα της άσκησης, με τα οστά, τους μυς, τους τένοντες και τους συνδέσμους να γίνονται ισχυρότεροι και πιο λειτουργικοί. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας μιας εσωτερικής διαδικασίας ονομάζεται αναδόμηση. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει τόσο τη διάσπαση όσο και τη δημιουργία του ιστού. Υπάρχει μια λεπτή ισορροπία μεταξύ των δύο, η οποία εάν διαταραχθεί, εμφανίζεται τραυματισμός.
Αυτό μπορεί να συμβεί όταν αρχίζουμε κάποιο άθλημα ή κάποια δραστηριότητα και προσπαθούμε να κάνουμε περισσότερα πράγματα πιό σύντομα απ’ότι πρέπει, με αποτέλεσμα να μην αφήνουμε στο σώμα μας τον απαραίτητο χρόνο να ανακάμψει. Επίσης σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση ή μη ενός τραυματισμού παίζει και η σωστή τεχνική
Ποιοί παράγοντες είναι υπεύθυνοι?
Σφάλματα στην προπόνηση είναι η πιο κοινή αιτία των τραυματισμών υπέρχρησης. όπως η γρήγορη επιτάχυνση της έντασης, της διάρκειας ή της συχνότητας της δραστηριότητας με χαρακτηριστικό παράδειγμα όταν ένας δρομέας ο οποίος έχει τρέξει αρκετά χιλιόμετρα τρεις φορές την εβδομάδα χωρίς κανένα πρόβλημα και στη συνέχεια αρχίζει πρετοιμασία για να τρέξει σε ένα μαραθώνιο τρέχοντας μεγαλύτερες αποστάσεις καθημερινά με ταχύτερους ρυθμούς. Κάποιος τραυματισμός ή η κατάρρευση είναι αναπόφευκτα.
Σφάλματα στην προπόνηση επίσης προκύπτουν όταν επιστρέφουμε σε ένα άθλημα ή δραστηριότητα μετά από τραυματισμό και προσπαθούμε να κερδίσουμε τον χαμένο χρόνο. Σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση ή μη τραυματισμών παίζουν η τεχνική, εμβιομηχανικοί και ατομικοί παραγοντες. Η σωστή τεχνική είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή τραυματισμών υπέρχρησης. Για το λόγο αυτό οι προπονητές και οι γυμναστές μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην αποτροπή εμφάνισης τέτοιων τραυματισμών. Μερικοί άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς σε τραυματισμούς και αυτό συνήθως σχετίζεται με ανατομικούς ή εμβιομηχανικούς παράγοντες. Ανισορροπίες στη δύναμη και την ελαστικότητα γύρω από ορισμένες αρθρώσεις, ανατομικές ιδιαιτερότητες (βλαισότητα/ραιβότητα γονάτων, ανισοσκελία, πλατυποδία) και πλημελλή αποκατάσταση παλαιότερου τραυματισμού, είναι παράγοντες προδιάθεσης τραυματισμού. Aλλοι παράγοντες είναι εξοπλισμός (είδος του παπουτσιού) και το έδαφος.
Πως γίνεται η διάγνωση?
Η διάγνωση γίνεται με την λήξη λεπτομερούς ιστορικού και την διενέργεια πλήρους φυσικής εξέτασης. Αυτό γίνεται καλύτερα από κάποιον ειδικό στις αθλητικές κακώσεις με ειδικές γνώσεις γύρω από την συγκεκριμένη αθλητική δραστηριότητα. Σε μερικές περιπτώσεις, ο παρακλινικός έλεγχος (ακτινιγραφίες, σπινθηρογράφημα, MRI) είναι απαραίτητος.
Ποια είναι η θεραπεία;
Η θεραπεία εξαρτάται από την διάγνωση. Σε γενικές γραμμές, για ήπια συμπτώματα, η μείωση της έντασης, της διάρκειας ή της συχνότητας της δραστηριότητας φέρνει ανακούφιση. Επίσης σημαντικό είναι η έναρξη ενός τροποποιημένου προγράμματος άσκησης που μας επιτρέπει να διατηρήσουμε το συνολικό επίπεδο φυσικής κατάστασης, όσο το τραυματισμένο μέρος ανακάμπτει.
Η κατάλληλη τεχνική είναι πολύ σημαντική και αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την συμβολή κάποιου προπονητή ή γυμναστή, ειδικού για την συγκεκριμένη δραστηριότητα. Ιδιαίτερη προσοχή πρεπει να δίνεται για τη σωστή προθέρμανση και το κατάλληλο διατατικό πρόγραμμα πριν από την δραστηριότητα και τη χρήση πάγου με το τέλος αυτής.
Η ασπιρίνη ή κάποιο αντιφλεγμονώδες φάρμακο μπορεί επίσης να ανακουφίσει τα συμπτώματα. Εάν τα συμπτώματα επιμένουν, η επίσκεψη σε κάποιον ειδικό είναι απαραίτητη, για να δημιουργήσει ένα πιο λεπτομερές σχέδιο θεραπείας το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει αλλαγές στο πρόγραμμα προπόνησης και αξιολόγηση των προδιαθεσικών ανατομικών και εμβιομηχανικών παραγόντων.
Επίσης η φυσειοθεραπεία μπορεί να είναι απαραίτητη και χρήσιμη.
Γίνεται να αποφευχθούν?
Οι περισσότεροι τραυματισμοί από υπέρχρηση μπορεί να προληφθούν με την κατάλληλη εκπαίδευση και την κοινή λογική. Πρέπει να μάθουμε να ακούμε το σώμα μας. Η ρήση “χωρίς πόνο, κανένα κέρδος” δεν ισχύει εδώ Ο κανόνας του “10 %” είναι πολύ χρήσιμος. Δεν θα πρέπει να αυξάνουμε το πρόγραμμα της δραστηριότητας μας (απόσταση, ένταση, φορτίο) περισσότερο από 10 % κάθε εβδομάδα. Αυτό δίνει στον σώμα μας επαρκή χρόνο να ανακάμψει και ανταποκριθεί.