Τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ), αλλιώς αφροδίσια νοσήματα είναι λοιμώξεις που μεταδίδονται κατά κύριο λόγο μέσω της σεξουαλικής επαφής.
Η δυσκολία στη σωστή διάγνωση των ΣΜΝ έγκειται στο γεγονός ότι παρουσιάζονται με παρόμοια συμπτωματολογία. Τα συμπτώματα είναι εξανθήματα, πληγές στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, εξογκώματα πάνω ή γύρω από τα γεννητικά όργανα, ασυνήθιστη έκκριση υγρών από τον κόλπο και το πέος, φαγούρα, καθώς και πόνος ή κάψιμο κατά τη σεξουαλική επαφή ή την ούρηση. Τα πιο κοινά σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα είναι η γονόρροια (βλεννόρροια), τα χλαμύδια, η σύφιλη, ο έρπης των γεννητικών οργάνων, οι τριχομονάδες, η νόσος των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων (HPV) και η φθειρίαση του εφηβαίου. Η ηπατίτιδα Β όπως και το σύνδρομο επίκτητης ανοσοποιητικής ανεπάρκειας (AIDS) τα οποία συγκαταλέγονται στις χρόνιες λοιμώξεις δεν θα μας απασχολήσουν εδώ.
Σε αρκετές περιπτώσεις η προσβολή από ένα ΣΜΝ ενδέχεται να μη γίνει αντιληπτή καθώς τα συμπτώματα μπορεί να είναι ασήμαντα ή και ανύπαρκτα με αποτέλεσμα ο δυνητικά ασθενής να θέτει σε κίνδυνο, όχι μόνο τον εαυτό του, αλλά και το/τη σύντροφό του. Έστω και η υποψία προσβολής από τέτοιου είδους μεταδιδόμενη λοίμωξη πρέπει να οδηγεί στο γιατρό προκειμένου να γίνει έλεγχος που θα θέσει τη διάγνωση του νοσήματος και ακολούθως την παροχή της κατάλληλης θεραπείας. Στις περισσότερες περιπτώσεις χρήζει αγωγής και ο/η ερωτικός σύντροφος. Η χρήση προφυλακτικού, η πλύση των γεννητικών οργάνων μετά από κάθε επαφή και η επίσκεψη στο γιατρό αμέσως μόλις διαπιστωθεί κάποιο σύμπτωμα προτρέποντας και το σύντροφό του/της να κάνει το ίδιο, είναι η καλύτερη πρόληψη για την αποφυγή και μετάδοση τέτοιων λοιμώξεων.
Βακτηριακές
Η Γονόρροια και οι χλαμυδιακές λοιμώξεις προκαλούνται από το βακτήριο Ναϊσσέρια της γονόρροιας και τα Chlamydia trachomatis αντίστοιχα και εμφανίζονται κυρίως με κίτρινες ή λευκωπές εκκρίσεις υγρών από τον κόλπο ή το πέος, όπως και αίσθημα “καψίματος” κατά την ούρηση. Απαιτείται καλλιέργεια υγρού ή μοριακές μέθοδοι για τη διάγνωση και η θεραπεία περιλαμβάνει μια ενδομυϊκή ένεση αντιβιοτικού μαζί με αντιβιοτική αγωγή από το στόμα διάρκειας μιας ημέρας.
H Σύφιλη οφείλεται στο βακτήριο treponema pallidum, που μπορεί να παραμένει στον οργανισμό σε λανθάνουσα κατάσταση. Στην αρχική φάση παρουσιάζεται ως ανώδυνο έλκος στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, του φάρυγγα ή του πρωκτού. Η διάγνωση γίνεται μέσω ορολογικών εξετάσεων και αντιμετωπίζεται πλήρως με αντιβιοτική αγωγή με πενικιλλίνη. Αν η νόσος δεν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά, οδηγεί σε χρόνιες επιπλοκές από τον εγκέφαλο, την καρδιά και σε μόνιμες δερματικές βλάβες.
Ιογενείς
Η Νόσος των ανθρώπινων κονδυλωμάτων (HPV) μεταδίδεται μέσω επαφής του δέρματος με την πάσχουσα περιοχή. Οι καλοήθεις μορφές εμφανίζονται ως εξογκώματα στα γεννητικά όργανα ενώ κάποια στελέχη του θεωρούνται υπεύθυνα για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Η διάγνωση γίνεται μέσω κολποσκόπησης, πρωκτοσκόπησης και τεστ ΠΑΠ και συνήθως αντιμετωπίζεται με λέιζερ, κρυοπηξία και χειρουργική αφαίρεση. Η πρόληψη επιτυγχάνεται με το ειδικό εμβόλιο.
Ο έρπης γεννητικών οργάνων εμφανίζεται στο δέρμα και τους βλεννογόνους ως φυσαλίδες και οφείλεται στον ιό HSV-2. Η διάγνωση γίνεται με κλινική εξέταση, αιματολογικές εξετάσεις και καλλιέργεια υγρού. Παραμένει στον οργανισμό σε λανθάνουσα μορφή και επανεμφανίζεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα είναι αδύναμο. Συνήθως χορηγούνται αντιϊικά φάρμακα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων.
Πρωτοζωικές
Η μόλυνση από Τριχομονάδες εκδηλώνεται με δύσοσμα υγρά από τον κόλπο, φαγούρα και ερεθισμό των γεννητικών οργάνων. Η διάγνωση γίνεται με καλλιέργεια υγρού και η θεραπευτική αγωγή πρέπει να λαμβάνεται και από τον ερωτικό σύντροφο για 7 ημέρες.
Παράσιτα
Οι ψείρες των γεννητικών οργάνων είναι αρθρόποδα. Εξαπλώνονται με κάθε είδους σεξουαλική επαφή και είναι ορατές με γυμνό μάτι. Δεν αποτελούν κίνδυνο για την υγεία, αλλά προκαλούν έντονη φαγούρα και ερεθισμό. Αντιμετωπίζονται με τοπική αντιπαρασιτική αγωγή.