Μερικοί αποκτούν τις πρώτες τους ρυτίδες από τα 25 κιόλας χρόνια τους, ενώ άλλοι μπορεί να έχουν μια λεία, νεανική εμφάνιση μέχρι τα βαθιά γεράματα. Γιατί και πώς, λοιπόν, δημιουργούνται ρυτίδες;
Δεν υπάρχει μία καθολική απάντηση σε αυτήν την ερώτηση, επειδή το ανθρώπινο δέρμα είναι ένα πολύπλοκο όργανο και πολλοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν την εμφάνισή του, δήλωσε η δρ. Debra Jaliman, δερματολόγος με έδρα τη Νέα Υόρκη και μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Δερματολογίας.
Πώς είναι η δομή του δέρματος
Το δέρμα αποτελείται από πολλαπλά επίπεδα ιστού χωρισμένα σε τρία στρώματα:
- την επιδερμίδα στην κορυφή
- το χόριο στην μέση και
- το υπόδερμα στο τελευταίο στρώμα
Το χόριο είναι πολύ πιο παχύ από την επιδερμίδα και το υπόδερμα, καθώς περιέχει νεύρα, αιμοφόρα αγγεία, ιδρωτοποιούς αδένες, τριχοθυλάκια και πρωτεΐνες που υποστηρίζουν τη συνολική δομή του δέρματος. Συγκεκριμένα, αποτελείται ως επί το πλείστον από τις ινώδεις πρωτεΐνες κολλαγόνο και ελαστίνη, οι οποίες αιωρούνται σε μια δομή χονδροειδούς ιστού.
Πώς σχηματίζονται οι ρυτίδες
Οι ρυτίδες αρχίζουν να εμφανίζονται καθώς αυτά τα δομικά συστατικά του χορίου αρχίζουν να υποβαθμίζονται, μια διαδικασία ευρέως γνωστή ως γήρανση του δέρματος. Ωστόσο, το πότε ακριβώς αναπτύσσονται οι ρυτίδες εξαρτάται από έναν συνδυασμό παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της γενετικής και του τρόπου ζωής ενός ατόμου, λέει η δρ. Jaliman.
Γενικά, καθώς μεγαλώνουμε, ο αριθμός των κυττάρων στο δέρμα που παράγουν κολλαγόνο και ελαστίνη, γνωστά ως ινοβλάστες, αρχίζει να μειώνεται και οι υπόλοιποι ινοβλάστες γίνονται λιγότερο παραγωγικοί, λέει με την σειρά της η δρ. Ginni Mansberg, διευθύντρια της Evidence Skincare στο Σίδνεϊ.
Επιπλέον, με την ηλικία, οι υπάρχουσες δομικές πρωτεΐνες στο δέρμα διασπώνται από ένζυμα με υψηλότερο ρυθμό από ό,τι στο παρελθόν. Η γήρανση προκαλεί, επίσης, το ανώτερο στρώμα της επιδερμίδας του δέρματος να γίνει πιο λεπτό. Αυτή η δομική μετατόπιση καθιστά πιο δύσκολο για το δέρμα να διατηρήσει την υγρασία και έτσι το ξηρό δέρμα κάνει τις ρυτίδες πιο ορατές, είπε η δρ. Mansberg.
Μια άλλη πτυχή της γήρανσης που μπορεί να οδηγήσει στο σχηματισμό ρυτίδων είναι η κυτταρική γήρανση, όπου τα κατεστραμμένα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως όπως θα έπρεπε κανονικά: αντί να αφαιρεθούν ή να επισκευαστούν, περισσότερα από αυτά τα κύτταρα “ζόμπι” συσσωρεύονται στο δέρμα με την ηλικία, απελευθερώνοντας χημικές ουσίες που μπορούν να τροφοδοτήσουν την υποβάθμιση των δομικών συστατικών του δέρματος.
Ο συνολικός αριθμός των γηρασμένων κυττάρων στο σώμα αυξάνεται με την ηλικία, αλλά αυτός δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει σε αυτήν την αλλαγή. Η γήρανση μπορεί να προκληθεί από φλεγμονή και βλάβη στο DNA, για παράδειγμα, σύμφωνα με μια ανασκόπηση του 2021 που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Aging Research Reviews.
Γιατί οι ρυτίδες σχηματίζονται με διαφορετικό ρυθμό στον καθένα
Ο ρυθμός με τον οποίο η γήρανση οδηγεί στο σχηματισμό ρυτίδων εξαρτάται από πρόσθετους παράγοντες, όπως η γενετική μας σύνθεση.
“Για παράδειγμα, τα άτομα με πιο ανοιχτόχρωμες αποχρώσεις δέρματος θα διαπιστώσουν ότι το δέρμα τους γερνάει πιο γρήγορα από τα άτομα με πιο σκούρο δέρμα”, λέει η δρ. Jaliman. Αυτό συμβαίνει επειδή τα ίδια γονίδια που εμπλέκονται στο χρώμα του δέρματος μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη διαδικασία γήρανσής του. Αυτό οφείλεται εν μέρει στα γονίδια που σχετίζονται με την προστατευτική χρωστική ουσία του δέρματος (μελανίνη), αλλά και σε γονίδια που συμβάλλουν στις ρυτίδες μέσω οδών ανεξάρτητων από αυτήν και που δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητές, σύμφωνα με μια ανασκόπηση του 2022 στο περιοδικό Scientific Reports.
Σε αντίθεση με τη γενετική, ορισμένοι παράγοντες που συμβάλλουν στον σχηματισμό ρυτίδων βρίσκονται στον έλεγχό μας. Για παράδειγμα, η υπερβολική έκθεση στον ήλιο μπορεί να επιταχύνει τη γήρανση του δέρματος, επειδή οι υπεριώδεις ακτίνες του προκαλούν φλεγμονή και βλάβες στο DNA των δερματικών κυττάρων, λέει η δρ. Mansberg. Αυτό μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο στον σχηματισμό ρυτίδων αλλά και σε καρκίνο του δέρματος, γι’ αυτό το αντηλιακό είναι τόσο σημαντικό.
Η έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση και το κάπνισμα τσιγάρων μπορούν επίσης να επιδεινώσουν τον σχηματισμό ρυτίδων, προκαλώντας οξειδωτικό στρες, μια κατάσταση ανισορροπίας μεταξύ της παραγωγής κυττάρων και της εξάλειψης επιβλαβών μορίων που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες, σημείωσε η δρ. Jaliman.
Οι ελεύθερες ρίζες είναι υποπροϊόντα της διάσπασης του οξυγόνου στο σώμα. Εάν δεν αντιμετωπιστούν από αντιοξειδωτικά (τα οποία είτε παράγονται στο σώμα είτε τα παίρνουμε από τη διατροφή) αυτά τα εξαιρετικά αντιδραστικά σωματίδια μπορούν να βλάψουν τα δομικά συστατικά του δέρματος. Επομένως, μια διατροφή πλούσια σε τροφές που περιέχουν υψηλά επίπεδα αντιοξειδωτικών, όπως φρούτα και λαχανικά, μπορεί να βοηθήσει κάπως στην επιβράδυνση του σχηματισμού ρυτίδων, κατέληξε η δρ. Jaliman.
Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι θα αποκτήσετε ρυτίδες εν τέλει στη ζωή σας, ανεξάρτητα από το τι τρώτε ή ποια καλλυντικά χρησιμοποιείτε για να επιβραδύνετε τη διαδικασία γήρανσης.
Πηγή: livescience.com