Στα τέλη Σεπτεμβρίου 1914 η Οθωμανική Αυτοκρατορία έκλεισε τα Στενά για την ναυσιπλοΐα παγιδεύοντας πολλά ρωσικά πλοία με σιτηρά και άλλα εμπορεύματα στον Εύξεινο Πόντο. Τον Αύγουστο δύο γερμανικά θωρηκτά, το Goeben και το Breslau βομβάρδισαν τις παράκτιες πόλεις Μπον (σημερινή Ανάμπα) και Φιλιπβίλ (σημερινή Σκίκντα). Αυτό επέφερε απώλειες και αναστάτωσε τα παράλια της Β. Αφρικής. Σε απάντηση ο Βρετανικός Στόλος της Μεσογείου μαζί με τον Γαλλικό Στόλο καταδίωκαν τα γερμανικά θωρηκτά που κατευθύνονταν προς την Ανατολική Μεσόγειο. Τα δύο γερμανικά θωρηκτά κατευθύνθηκαν προς τα Δαρδανέλια. Στην πραγματικότητα, η είσπλους αυτών των δύο πλοίων ήταν που ανάγκασε την Οθωμανική Αυτοκρατορία να εγκαταλείψει και επισήμως την ουδετερότητά της. Οι Γερμανοί επιθυμούσαν διακάως την συνδρομή της και φυσικά το πολύ χρήσιμο τζιχάντ που μπορούσε να κηρύξει ο Σουλτάνος ως Χαλίφης.
Και οι Νεοτούρκοι ιθύνοντες θεωρούσαν ότι ήταν προς το συμφέρον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αυτός ο είσπλους των δύο θωρηκτών. Ο πρωθυπουργός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Said Halim Paşa έλαβε ένα μεγάλο δάνειο για να είναι σε θέση ο Οθωμανικός Στρατός να κινητοποιηθεί, ζήτησε από τους Γερμανούς να βοηθήσουν στην κατάργηση των διομολογήσεων, συνεννόηση με Βουλγαρία και Ρουμανία για να μην απειληθούν η Ανατολική Θράκη και η Κωνσταντινούπολη και αν η Ελλάδα έμπαινε στο πλευρό της Αντάντ, επιστροφή στην οθωμανική κυριαρχία των νησιών Χίου, Λέσβου και Λήμνου. Επίσης ζήτησε την επιστροφή των επαρχιών Καρς, Αρνταχάν και Ερζουρούμ που είχαν εκχωρηθεί στην Ρωσία το 1878.
Επειδή όταν έφτασαν στα Δαρδανέλια, η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ουδέτερη, για να δεχθεί τα γερμανικά θωρηκτά, ο μόνος τρόπος ήταν αυτά να ενταχθούν στο Οθωμανικό Ναυτικό. Ενετάχθησαν με κάθε επισημότητα και στις 16 Αυγούστου μετονομάστηκαν σε Yavuz Sultan Selim και Midilli. Ο Γερμανός Ναύαρχος Wilhelm Anton Souchon έλαβε την θέση του διοικητή του Οθωμανικού Στόλου και τα γερμανικά πληρώματα ενετάχθησαν στο Οθωμανικό Ναυτικό. Με αυτόν τον τρόπο η νεοτουρκική ελίτ θα μπορούσε να δείξει μια διπλωματική νίκη απόκτησης δύο ισχυρών πλοίων μετά την ματαίωση παραλαβής των δύο θωρηκτών από την Βρετανία. Οι Γερμανοί από την δική τους πλευρά, παρ’ όλο που είχαν έρθει σε μυστική συμφωνία με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, πέτυχαν με αυτό τον τρόπο να την «βγάλουν» από την ουδετερότητά της και ήλπιζαν να καταφέρουν να κινητοποιήσουν τα πλήθη των Μουσουλμάνων εναντίον των δυνάμεων της Αντάντ με την κήρυξη τζιχάντ από τον Σουλτάνο. Επίσης, τα δύο ισχυρά θωρηκτά θα ήταν μια συνεχής απειλή για τον Ρωσικό Στόλο του Εύξεινου και θα είχε σε συνεχή επαγρύπνηση τους Βρετανούς για τυχόν έξοδό τους από τα Δαρδανέλια.
H έξοδος του Goeben και του Breslau
Tα δύο πλοία είχαν μείνει ακινητοποιημένα λόγω έλλειψης γαιανθράκων, διότι η Ρωσία είχε επιβάλει αποκλεισμό από το καλοκαίρι του 1916. Ο αποκλεισμός κράτησε μέχρι το τέλος του 1917, όταν η κομμουνιστική πλέον Ρωσία υπέγραψε ανακωχή με τις Κεντρικές Αυτοκρατορίες. Οι Γερμανοί αποφάσισαν τότε να πραγματοποιήσουν έξοδο των πλοίων από τα Στενά για να πλήξουν τις συμμαχικές ανθυποβρυχιακές συνοδείες, τα πλοία που ορμούσαν στον Μούδρο, ενώ το σχέδιο δράσης επεκτεινόταν μέχρι και τη Θεσσαλονίκη.
Την αυγή της 20/1/1918 τα δύο θωρηκτά περνούσαν τα Στενά, αλλά το Goeben έπεσε πάνω σε νάρκη των Συμμάχων κι έπαθε ελαφρές ζημιές. Εντούτοις, συνέχισαν την πορεία τους προς την Ίμβρο, της οποίας το λιμάνι δεχθηκε τη σφοδρή επίθεση των δύο πλοίων. Μόνο δύο βρετανικά αντιτορπιλικά και τα υπόστεγα της αεροπορικής βάσεως διέφυγαν της καταστροφής. Παρ’ όλα αυτά, το Goeben εντελώς αναπάντεχα έκανε στροφή 180ο πιθανότατα λόγω βλάβης από την πρόσκρουση σε νάρκη.
Ο Βρετανός ναύαρχος διέταξε όλες τις ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις να επιτεθούν κατά των δύο θωρηκτών. Ο Συμμαχικός Στόλος δεν κατάφερε να αντιδράσει λόγω του αιφνιδιασμού, αλλά οι αεροπορικές δυνάμεις ενήργησαν άμεσα. Πρώτα κινητοποιήθηκε η Αεροπορία Ίμβρου με αεροσκάφη αναγνώρισης και δίωξης και στη συνέχεια, η Αεροπορία Μούδρου με βομβαρδιστικά. Τέλος, κατέφθασε και η Αεροπορία Θάσου. Λόγω του ότι ήδη τα αεροσκάφη της Ίμβρου παρενοχλούσαν το Goeben, το Breslau έκανε κίνηση να τεθεί επικεφαλής, ούτως ώστε να απελευθερωθεί ο πίσω χώρος για να μπορούν να δράσουν τα αντιαεροπορικά του Goeben. Κατά την κίνηση αυτή, το Breslau κατέπεσε σε νάρκη των Συμμάχων και έμεινε ακυβέρνητο. Το Goeben επιχείρησε να πλησιάσει για να βοηθήσει το Breslau, αλλά το ακυβέρνητο πλοίο κτύπησε και σε δεύτερη νάρκη, ενώ τα αεροσκάφη και τα βρετανικά πλοία Tiger (καταδρομικό μάχης) και Lizard (αντιτορπιλικό) εμπόδιζαν την προσέγγιση.
Τότε το Breslau απαγκιστρώθηκε μόνο του, αλλά μέσα στην προσπάθειά του έπεσε διαδοχικά σε τέσσερις νάρκες και άρχισε να βυθίζεται. Το Goeben αποφάσισε να επιστρέψει στα Στενά από τον συντομότερο δρόμο, ενώ το καταδίωκαν δεκάδες αεροπλάνα με επικεφαλής τον πλωτάρχη Μωραϊτίνη μέχρι την είσοδο των Στενών. Εκεί, προς κάλυψη του Goeben, κατέφθασαν τουρκικά τορπιλοβόλα σμήνος γερμανικών αεροσκαφών. Σε αυτό το σημείο, διεξήχθη σφοδρή αερομαχία μεταξύ του Μωραϊτίνη και γερμανικών καταδιωκτικών, κατά την οποία κατέρριψε δύο. Στη συνέχεια, επέστρεψε στην Ίμβρο για να εφοδιαστεί σε καύσιμα και επέστρεψε άμεσα στη μάχη.
Πάνω ακριβώς από το σημείο όπου βρισκόταν το Goeben, ο Μωραϊτίνης δέχθηκε επίθεση σμήνους γερμανικών αεροσκαφών, από τα οποία έριξε ένα. Στη συνέχεια όμως, τα δύο πυροβόλα του έπαθαν εμπλοκή με αποτέλεσμα ο εχθρός να μπορεί να δράσει ανενόχλητος. Πράγματι, το αεροπλάνο του Μωραϊτίνη βλήθηκε στον κινητήρα και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Ίμβρο. Εκεί πήρε ένα άλλο αεροσκάφος και πέταξε πάλι προς το πεδίο της μάχης και διενήργησε περιπολίες πάνω από τα Δαρδανέλια για δύο ώρες μέσα σε πυκνά πυρά των εχθρικών επάκτιων πυροβολείων.
Το Goeben προσάραξε στα ρηχά του Ναγαρά κι έδωσε τεράστια ευκαιρία στους Συμμάχους να το βάλουν αποφασιστικά, αφού το πλοίο έμεινε καθηλωμένο για πέντε μέρες. Η Συμμαχική Αεροπορία επιχειρούσε κατά του Goeben νυχθημερόν όλο το πενθήμερο, θέτοντας τελικά το γερμανικό θωρηκτό εκτός μάχης. Σε αυτές τις επιχειρήσεις συμμετείχε ολόκληρη η Ελληνική Ναυτική Αεροπορία και δυστυχώς, θρήνησε την απώλεια του ανθυποπλοιάρχου Σπυρ. Χάμπα, ο οποίος στις 8 Ιανουαρίου του 1918, με αεροπλάνο τύπου Sopwith Bomber διενήργησε βομβαρδισμό από 150 μέτρα κατά του Goeben αλλά καταρρίφθηκε από γερμανικό αεροσκάφος.
Μετά τις επιχειρήσεις κατά των δύο γερμανικών θωρηκτών, οι Σύμμαχοι κυριολεκτικά λάτρεψαν τον Μωραϊτίνη και τους άθλους του. Η Βρετανική Κυβέρνηση σε ένδειξη ευγνωμοσύνης του δώρισε ένα αεροσκάφος De Havilland-9, πάνω στο οποίο τοποθετήθηκε πλάκα που έγραφε To the Commander A. Moraitinis D.S.O. Οι επιχειρήσεις κατά των Goeben και Breslau ήταν οι πρώτες αεροσκαφών εναντίον βαρέων πλοίων και κατέδειξαν τον σημαντικό κίνδυνο που διατρέχουν τα πλοία από αεροπορικές επιδρομές.
