Κλῦθ᾽ Ἀλαλά, Πολέμου θύγατερ, ἐγχέων προοίμιον, ᾇ θύεται ἄνδρες ὑπὲρ πόλιος τὸν ἱρόθυτον θάνατον.
(Απόσπασμα από τους Διθυράμβους του Πινδάρου No.78)
Στην ελληνική μυθολογία και σύμφωνα με τον Πίνδαρο, η Α λ α λ ά είναι κόρη του Πολέμου και προσωποποίηση της δυνατής πολεμικής κραυγής-ιαχής που σήμαινε και σημάδευε είτε τον θρίαμβο για τη νίκη, είτε την παρόρμηση για επίθεση.
Ήταν η προσωποποίηση της δυνατής πολεμικής κραυγής, του θόρυβου, του βουητού από δυνατές και ακατάληπτες κραυγές χαράς, ενθουσιασμού.
Από την λέξη Αλαλά προκύπτει η Αλαλαχή, η οποία είναι ουσιαστικά μια επαναληπτική τεχνική της γλώσσας (σπανίως και με την βοήθεια των χεριών), κραυγή φέρουσα έντονου συναισθήματος, όπως πολεμικής ορμής, ενθουσιασμού, χαράς, πένθους κτλ.
Η λέξη θρυλείται ότι προέρχεται από τη κραυγή της κουκουβάγιας, σύμβολο της θεάς Αθηνάς.
Μυθολογικά η Αλαλά είναι ανιψιά της Ενυώς και μαζί με αυτή ακολουθούσε στις μάχες τον θεό του πολέμου Άρη, του οποίου ένα από τα επίθετα-επικλήσεις ήταν Ἀλαλάξιος.
Οι Έλληνες στρατιώτες κατά την επίθεσή τους εναντίον των θέσεων του εχθρού, φώναζαν αλαλά, κραυγή που πέρα από τη θρησκευτική της σημασία είχε σκοπό να προκαλέσει πανικό στις τάξεις του εχθρού.
Και λέμε θρησκευτική σημασία γιατί σύμφωνα με το λεξικό του Άνθιμου Γαζή η αρχική λέξη ήταν “Ελελέυ!”, και την εκφωνούσαν στις πομπές των Βάκχων νιώθοντας αγαλλίαση, χαρά και οιμωγή. Αναφέρεται επίσης από τον Αισχύλο στον Προμηθέα Δεσμώτη επανελειμένα ως “Ελελελελελευ!! “.
Ισχυρίζεται επίσης ο Γαζής πως ακόμα πιο πίσω, η αρχική λέξη στις θρησκευτικές πομπές ήταν: “Ω! Λέλε!!”.
Αυτό το επιφώνημα “ω! λέλε”, το άκουγα να βγαίνει από τα στόματα των κατοίκων της Φλώρινας αλλά και των γύρω νομών, της Κοζάνης και Καστοριάς, όταν τους ξάφνιαζε κάτι ή όταν κάτι ήταν οδυνηρό ή τρομερό ή ανείπωτο. Αντίστοιχο με το σημερινό: “Πωπω”!
Επιβιώνει ακόμη σε αυτά τα μέρη της Μακεδονίας, η αρχέγονη κραυγή της Αλαλαχής, έστω και αν οι περισσότεροι πληροφορούμενοι λάθος, θεωρούν σλαβική την καταγωγή της λέξης.
Ο Βάκχος ζει μέσα μας αθέλητα κρυμμένος..
*Έρευνα-συλλογή πληροφοριών Γιώβη Βασιλική. Άρθρο αναρτημένο στο μπλογκ Μυθική Αναζήτηση τον Μάιο του 2020