Το ανθρώπινο σώμα έχει δεκάδες άμυνες για να προστατευθεί από ασθένειες και μολύνσεις. Αλλά μερικές φορές αυτά τα βιολογικά προπύργια μπορούν να γίνουν απειλή όταν επιτίθενται σε υγιή κύτταρα και ιστούς, συχνά κατά λάθος, όπως στην πολλαπλή σκλήρυνση.
Η πολλαπλή σκλήρυνση, η οποία επηρεάζει σχεδόν δύο εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, δημιουργείται από αυτή την αυτοάνοση ανάμειξη και έχει ως αποτέλεσμα εξουθενωτικές χρόνιες καταστάσεις.
Στην πολλαπλή σκλήρυνση, το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται σε έναν προστατευτικό ιστό που ονομάζεται μυελίνη, μονώνοντας το κεντρικό νευρικό σύστημα. Η προκύπτουσα βλάβη στα νεύρα εμποδίζει τη μεταφορά των μηνυμάτων σε όλο το σώμα και αποτελεί τη βάση των χαρακτηριστικών συμπτωμάτων της νόσου, όπως κόπωση, μούδιασμα, μυρμήγκιασμα και πόνο, μεταξύ πολλών άλλων.
Αν και επί του παρόντος δεν υπάρχει καμία θεραπεία για την πολλαπλή σκλήρυνση, η καλύτερη κατανόηση των αιτιών της νόσου μπορεί να βοηθήσει να την αποκωδικοποιήσουμε. Οι επιστήμονες έχουν υποθέσει στο παρελθόν ότι η αυτοάνοση αντίδραση προκαλείται από ένα μείγμα περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων.
Αλλά τώρα διαπιστώνουν ότι ένα άλλο σημαντικό στοιχείο θα μπορούσε να περιλαμβάνει προηγούμενη μόλυνση με τον ιό Epstein-Barr, ο οποίος ένας ερπητοιός που μολύνει περίπου το 95 % των ενηλίκων παγκοσμίως και προκαλεί τη λοιμώδη μονοπυρήνωση. Οι ερευνητές από το Τέξας λοιπόν αποκαλύπτουν πώς μια προηγούμενη λοίμωξη από τον ιό Epstein-Barr μπορεί να εκτοξεύσει την ανάπτυξη της πολλαπλής σκλήρυνσης .
Η μελέτη για τον συσχετισμό του ιού Epstein-Barr με την πολλαπλή σκλήρυνση
Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PNAS, μια ομάδα ερευνητών από το Κέντρο Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Χιούστον διαπίστωσε ότι ένα κρίσιμο ανοσοποιητικό κύτταρο που ονομάζεται Τ κύτταρο εντοπιζόταν σε μεγάλους αριθμούς στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό οκτώ ατόμων στα αρχικά στάδια της πολλαπλής σκλήρυνσης.
«Αυτό υποδηλώνει σε μεγάλο βαθμό ότι αυτά τα Τ-κύτταρα είτε προκαλούν την ασθένεια είτε συμβάλλουν σε αυτήν με κάποιο τρόπο. Έχουμε πειράματα σε εξέλιξη για να προσδιορίσουμε τι μπορεί να κάνουν αυτά τα κύτταρα» δήλωσε ο ένας εκ των συγγραφέων και καθηγητής νευρολογίας στο Uthealth Houston, Δρ. J. William Lindsey.
Τα Τ κύτταρα είναι ένας τύπος λευκών αιμοσφαιρίων που βοηθούν στον εντοπισμό και την καταστροφή των μολυσμένων κυττάρων. Επίσης ενορχηστρώνουν μια ευρύτερη ανοσοαπόκριση στις απειλές για την υγεία, στέλνοντας σήματα σε άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, όπως τα κύτταρα που παράγουν αντισώματα και τα μη ανοσοποιητικά κύτταρα.
Στη νέα μελέτη, ο Δρ. Lindsey και οι συνεργάτες του έλαβαν δείγματα αίματος και εγκεφαλονωτιαίου υγρού από ασθενείς που διαγνώστηκαν με πολλαπλή σκλήρυνση. Εξέθεσαν τα κύτταρα από τα δείγματα αίματος σε Β κύτταρα που μετασχηματίστηκαν μετά από λοίμωξη από τον ιό Epstein-Barr, άλλους ιούς όπως αυτόν που προκαλεί ανεμοβλογιά, τον ιό της γρίπης και τον μύκητα candida.
Μετά από λίγες μέρες, οι ερευνητές ταξινόμησαν τα κύτταρα που ανταποκρίθηκαν σε αυτές τις λοιμώξεις και επικεντρώθηκαν στην ανάλυση των υποδοχέων Τ κυττάρων, οι οποίοι είναι σαν μοναδικοί αναγνωριστικοί που δείχνουν τι στοχεύει κάθε Τ κύτταρο. Συγκρίνοντας τους υποδοχείς Τ κυττάρων από το αίμα και το εγκεφαλονωτιαίο υγρό, οι ερευνητές θα μπορούσαν να καταλάβουν ποιες λοιμώξεις προκάλεσαν απόκριση από Τ κύτταρα.
Τι ανακάλυψαν οι επιστήμονες
Κατά μέσο όρο, τα περισσότερα από τα Τ κύτταρα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό -περίπου το 13%- ήταν ευαίσθητα στα μολυσμένα με τον ιό Epstein-Barr λεμφοβλαστοειδή κύτταρα (αυτό ήταν ισοδύναμο με τα Τ κύτταρα στα δείγματα αίματος). Δεν ήταν τόσο ευαίσθητα στην ανεμοβλογιά, τη γρίπη ή το candida. Αυτό έδειξε στον Δρ. Lindsey και τους συναδέλφους του ότι υπήρχε κάποια σαφής σχέση μεταξύ της δραστηριότητας των Τ κυττάρων που προκαλείται από τον ιό Epstein-Barr και την πολλαπλή σκλήρυνση
«Αυτό το μοτίβο ήταν πολύ διαφορετικό από αυτό που παρατηρήσαμε σε άλλες νευρολογικές ασθένειες, υποδηλώνοντας ότι είναι μοναδικό στην πολλαπλή σκλήρυνση», δήλωσε ο πρώτος συγγραφέας Assaf Gottlieb, επίκουρος καθηγητής στη Σχολή Βιοϊατρικής Πληροφορικής του UTHealth Houston.
Αυτό το εύρημα δεν εξηγεί πώς τα Τ κύτταρα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της νόσου, αλλά είναι ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Προηγούμενες μελέτες έχουν βρει ότι τα αντισώματα που παράγονται ως απόκριση στον ιό Epstein-Barr μπορεί κατά λάθος να επιτίθενται στον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Τα Τ-λεμφοκύτταρα μπορεί επίσης να κάνουν το ίδιο, να πυροδοτούν εσφαλμένα και να επιτίθενται κατά λάθος σε υγιείς νευρικούς ιστούς.
Ωστόσο, δεδομένου ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό των ατόμων που έχουν μολυνθεί από τον ιό Epstein-Barr στην πραγματικότητα αναπτύσσουν πολλαπλή σκλήρυνση, ο ιός από μόνος του δεν αρκεί για να προκαλέσει τη νόσο.
Περαιτέρω έρευνα θα απαιτήσει τη σύνδεση του ανοσοποιητικού συστήματος με άλλους άγνωστους παράγοντες -είτε γενετικούς είτε περιβαλλοντικούς- και όπως υποδεικνύουν μελέτες σε ποντίκια, οι βαθύτερες γνώσεις μπορεί να ενισχύσουν τη δυνατότητα μείωσης του κινδύνου της πολλαπλής σκλήρυνσης με εμβόλια κατά του ιού Epstein-Barr.
Αν και η θεραπεία για την πολλαπλή σκλήρυνση μπορεί να βρίσκεται ακόμα πολύ μακριά, αυτές οι νέες ανακαλύψεις χαράσσουν σταθερά την πορεία προς την τελική κατάκτηση αυτής της περίπλοκης ασθένειας.