<<Το ύψος του ήταν σχεδόν σαν του μεγάλου Αίαντα και η ομορφιά του εφάμιλλη με του Αχιλλέα… Είχε γένια απαλά που σχημάτιζαν σιγά σιγά βοστρύχους, μαλλιά κοντά και τα φρύδια έδιναν ευγένεια στην μορφή του, ήταν ευθύγραμμα και έσμιγαν πάνω από τη συμμετρική και καλοσχηματισμένη μύτη του. Το βλέμμα του στις μάχες ήταν σταθερά προσηλωμένο και φοβερό… Στην ανάπαυλα της μάχης φιλικό και οι ματιές γεμάτες καλοσύνη…Λένε μάλιστα πως είχε τα μεγαλύτερα μάτια απ’ όλους τους ανθρώπους…>>
ΕΧΕΙ ΑΠΟΣΤΡΈΨΕΙ ΌΜΩΣ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥ, ΓΕΜΑΤΟ ΚΑΛΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΣΟΦΙΑ…
ΔΕΝ Θ’ΑΝΤΙΚΡΊΣΟΥΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ,ΤΑ ΣΠΙΘΙΡΟΒΟΛΑ;
ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΓΥΡΙΣΕΙ ΤΗΝ ΠΛΆΤΗ…
<<ΓΙΑ ΤΟ ΠΆΘΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΗΔΗ ΔΕΝ ΈΧΕΙΣ ΑΚΟΎΣΕΙ;
Γιατί γι’ αυτόν όλοι συνέθεσαν ύμνους, ότι χάθηκε, επειδή φθονήθηκε από τον Οδυσσέα για τη σοφία του.>>…Πέφτει βαριά η κουβέντα του ΞΕΝΟΦΏΝΤΑ… (Απομνημονεύματα)
Και , ενώ κάθε αφήγηση αρχίζει με την γέννηση μιας ζωής , εγώ θα σας διηγηθώ έναν ΘΑΝΑΤΟ…Έναν θάνατο ατιμωτικό…που δεν αρμόζει σε έναν ενάρετο άνθρωπο…σε έναν ήρωα…
Η δική μας Ιστορία είναι μεστή από τους προγόνους μας, που κέρδισαν επάξια την τιμή να λέγονται Ήρωες του Έθνους των Ελλήνων…Και ο άντρας, για τον οποίον θα γίνει ο σημερινός λόγος μου , ήταν αναμφισβήτητα ένας Ήρωας!
Με όλη την σημασία αυτής της βαρύγδουπης λέξης…
Όλοι μας γνωρίζουμε πολύ καλά τα ονόματα των ηρώων του πιο διάσημου πολέμου στην ιστορία της ανθρωπότητας. Κανένας άλλος πόλεμος δεν κατάφερε να ξεκλέψει έστω λίγη γοητεία και αίγλη από αιματηρό και μακροχρόνιο πόλεμο, όπως ήταν ο Τρωικός!
Αχιλλέας, Αίαντας, Αγαμέμνονας, Μενέλαος, Διομήδης, Πάτροκλος,Νέστορας και άλλοι άντρες των Αχαιών, απέκτησαν την αθανασία χάρη στον Όμηρο, που τους αποθανάτισε στα δύο πασίγνωστα έργα του…
Α! Ναι…και ο Οδυσσέας !
Κυρίως ο Οδυσσέας! Αυτός, που έδωσε το όνομά του σε ένα από τα δύο αυτά έργα…Αυτός, που , σύμφωνα με μερικούς, επισκίασε ακόμα και τον θεϊκό Αχιλλέα…
Για τον ήρωα της σημερινής μου ανάρτησης όμως ο Όμηρος δεν λέει ούτε λέξη ! Καμία μνεία ! Σαν να μην υπήρχε…Σαν να μην πολέμησε κι εκείνος κάτω από τα τείχη της Τρωάδας…
<<ΤΙ ΣΥΝΕΒΗ ΚΑΙ Ο ΟΜΗΡΟΣ ΑΓΝΟΕΙ ΤΟΝ ΠΑΛΑΜΗΔΗ…Ή ΜΗΠΩΣ ΤΟΝ ΓΝΩΡΙΖΕ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΡΑΤΗΣΕ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΑΣ;>>…διαβάζουμε στο έργο του Φιλόστρατου “Τα ες τον Τυανέα Απολλώνιο” στο Βιβλίο Δ΄ Κεφ. XVI …να ρωτάει ο Απολλώνιος την ψυχή του Αχιλλέα…
<<Αν ο Παλαμήδης δεν ήρθε στην Τροία, τότε ούτε η Τροία υπήρξε ποτέ.>>…ΕΙΣΠΡΑΤΤΕΙ ΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ …<<Επειδή όμως ο σοφότατος και πολεμικότατος αυτός άνδρας πέθανε εξαιτίας του Οδυσσέα, ο Όμηρος δεν τον αναφέρει για να μην αναφέρει τις ντροπές του Οδυσσέα.>>
Λέτε, να μην τον γνώριζε;;; Γιατί τότε στην Ιλιάδα Ε 597 αναφέρει την φράση :<<ΑΝΉΡ ΑΠΆΛΑΜΝΟΣ>>…ένας άνθρωπος, δηλαδή,που στέκεται με απορία , μη γνωρίζοντας τι πρέπει να κάνει;;; Γιατί το όνομά του Παλαμήδη ετυμολογείται από το ρήμα παλαμάομαι = σχεδιάζω επιδέξια, μηχανεύομαι κατά τροπο αριστοτεχνικό, επιχειρώ με επιτηδειότητα…
Λέτε, τελικά να ισχύει η θεωρία ότι ο Όμηρος είχε συγγενικές σχέσεις με τον πανούργο βασιλιά της Ιθάκης; Εγώ, πλέον, δεν το αποκλείω…
Και ενώ ο Παλαμήδης, όπως είπα, δεν αναφέρεται καθόλου από τον Όμηρο, ωστόσο μαθαίνουμε για την προσωπικότητά του από πολλούς άλλους συγγραφείς…Και συνεχίζω με τον Φιλόστρατο και τον Αχιλλέα,(μάλλον, την ψυχή του Αχιλλέα) , που …<< αφού τον θρήνησε ως τον ΣΠΟΥΔΑΙΌΤΕΡΟ και ΟΜΟΡΦΌΤΕΡΟ, τον ΝΕΏΤΕΡΟ και συνάμα τον πιο ΑΞΙΟΠΌΛΕΜΟ άνδρα…αυτόν που ξεπερνούσε όλους σε ΣΩΦΡΟΣΥΝΗ και συχνά συναντιόταν με τις Μούσες…,να συνομιλεί με τον Απολλώνιο και να του λέει τα εξής:
«Εσύ, Απολλώνιε, επειδή οι σοφοί υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον, φρόντισε τον τάφο του και αναστήλωσε το άγαλμα του Παλαμήδη που είναι παραπεταμένο. Βρίσκεται στην Αιολίδα, στη Μήθυμνα της Λέσβου.»
Στο ίδιο έργο,Στο κεφ. ΧΙΙΙ ο Απολλώνιος φεύγοντας με καράβι από το Ίλιο αποβιβάζεται στη Μήθυμνα της Λέσβου….
ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΈΛΛΗΝΕΣ : «Ο Αχιλλέας είπε ότι κάπου εδώ κοντά κείτεται ο Παλαμήδης και υπάρχει το άγαλμά του … ΈΛΛΗΝΕΣ, ας φροντίσουμε έναν ενάρετο άνδρα που του οφείλουμε κάθε σοφία. Θα αποδειχθούμε καλύτεροι από τους Αχαιούς, τιμώντας για την αρετή του αυτόν που εκείνοι τελείως άδικα σκότωσαν.»
Ο Απολλώνιος βρήκε τον τάφο και το άγαλμα, θαμμένο κοντά στον τάφο. Στη βάση του αγάλματος υπήρχε η επιγραφή
«ΣΤΟΝ ΘΕΪΚΟ ΠΑΛΑΜΗΔΗ».
Ο Απολλώνιος έστησε το άγαλμα όρθιο και ίδρυσε εκεί ιερό κάνοντας την εξής ευχή : «Παλαμήδη, μακάρι να ξεχάσεις την οργή που είχες κάποτε προς τους Αχαιούς και κάνε να πληθύνουν και να γίνουν σοφοί.»…
Ο Παλαμήδης ήταν γιος του Ναυπλίου… Ως εφευρέτης επινόησε τα μέτρα και τα σταθμά. Εφηύρε τα γράμματα Ζ, Π, Φ, Χ του Αλφαβήτου και τους αριθμούς. Ακόμα διαίρεσε το έτος σε μήνες, ημέρες και ώρες. Κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου φροντίζοντας για την ψυχαγωγία των στρατευμάτων των Αχαιών εφηύρε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι τους πεσσούς ή πεττούς (το σημερινό σκάκι). Ο Παλαμήδης ήταν ονομαστός για την ευγένεια και τη σοφία του. Αυτό προξένησε τον φθόνο του Οδυσσέα. Επιπλέον ο Οδυσσέας είχε ένα ακόμη λόγο να φθονεί τον Παλαμήδη διότι ήταν εκείνος που απεκάλυψε, όταν μετέβη στην Ιθάκη, το γνωστό σε όλους μας πονηρό τέχνασμα του Οδυσσέα για να μην συμμετάσχει στον πόλεμο…. Αυτό ειπώθηκε από πολλούς ποιητές (ανάμεσα σ’ αυτούς και ο Απολλόδωρος με τη Μυθολογία του)…Κάτι, το οποίο ο Οδυσσέας δεν του το συγχώρεσε ποτέ…
Ο Φιλόστρατος, όμως στο έργο του λέει με το στόμα του Πρωτεσίλαου ,ότι αυτό δεν είναι αληθές, διότι ο Οδυσσέας πήγε με μεγάλη προθυμία στην Αυλίδα και έγινε ονομαστός στους Έλληνες για τις ικανότητές του. Σε σύγκρουση με τον Παλαμήδη ήρθε αργότερα….Όταν στην Τροία έγινε έκλειψη Ηλίου και οι στρατιώτες έχασαν το κουράγιο τους, γιατί πίστεψαν πως αυτό το θεϊκό σημάδι προδιέγραφε το μέλλον τους, ο Παλαμήδης τους μίλησε και εξήγησε το φαινόμενο, λέγοντας ότι, καθώς η Σελήνη κινείται, συσκοτίζει τον Ήλιο και προκαλεί τη θόλωσή του.. Τους είπε ακόμη ότι «αν προμηνύει κάποιο κακό, αυτό σίγουρα θα το πάθουν οι Τρώες, διότι εκείνοι ξεκίνησαν την αδικία.
Οι Αχαιοί παραδέχτηκαν την ορθότητα των λόγων του, κάτι πού πάντα γινόταν με τον Παλαμήδη.
Τότε βγήκε μπροστά ο Οδυσσέας και είπε εν ολίγοις, πως είναι δουλειά του Κάλχα να ερμηνεύει αυτά τα φαινόμενα, γιατί αυτά είναι θέματα της Μαντικής…Όσο για τον Παλαμήδη, του είπε να φανεί λιγότερο μωρολόγος και να έχει την προσοχή του στραμμένη στη γη αντί να λέει σοφιστείες για τα ουράνια φαινόμενα. Ο Παλαμήδης πήρε το λόγο και είπε: «Αν ήσουν σοφός Οδυσσέα, θα καταλάβαινες ότι κανείς δεν μπορεί να πεί κάτι σοφό για τα ουράνια φαινόμενα, αν δεν γνωρίζει καλύτερα τα γήϊνα. Δεν αμφιβάλλω πως ἐχεις μείνει πίσω σ’ αυτά, αφού λένε πως εσείς οι Ιθακήσιοι δεν έχετε ούτε εποχές, ούτε γη».
Κάτι, που εξόργισε πολύ τον Οδυσσέα…
Κάποια άλλοι φορά του έριξε μπιχτές ότι δεν τα βρήκε εκείνος τα γράμματα…Στο οποίο ο Παλαμήδης απάντησε : <<Δεν βρήκα εγώ τα γράμματα… Εκείνα βρήκαν εμένα. Βρίσκονταν από παλιά μέσα στον οίκο των Μουσών και χρειάζονταν άνδρα σαν και εμένα, διότι οι Θεοί τέτοια πράγματα φανερώνουν με τη μεσολάβηση σοφών ανδρών>>…
Κάποτε ο πεινασμένος στρατός έχει στείλει τον Οδυσσέα στην Θράκη να φέρει σιτάρι. Αυτός όμως γύρισε με άδεια χέρια . Όταν ο Παλαμήδης τον κατηγόρησε για την αδράνεια ,εκείνος τον ειρωνεύτηκε :<<Όσο έξυπνος και να είσαι, ούτε εσύ θα καταφέρεις να φέρεις σιτάρι για το στρατό μας>>…Ο Παλαμήδης έφυγε αμέσως για την Θράκη και γύρισε, φέρνοντας αμέτρητα φορτώματα γέννημα. ( Βιργίλιος,”Αινιάδα” 2,81).
Όταν ο Αχιλλέας ετοίμαζε την εκστρατεία κατά των νησιών και των παραθαλασσίων πόλεων,(ΌΣΟ ΚΡΑΤΟΎΣΕ Η ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΗΣ ΤΡΟΙΑΣ) ζήτησε να εκστρατεύσουν οι Αχαιοί μαζί με τον Παλαμήδη. Ο Παλαμήδης πολεμούσε με γενναιότητα και σύνεση, ενώ ο Αχιλλέας ήταν ασυγκράτητος και η υπερβολική του ορμή τον οδηγούσε σε αταξία. Γι’ αυτό χαιρόταν όταν πολεμούσε μαζί του ο Παλαμήδης, διότι συγκρατούσε την ορμητικότητά του και του υπεδείκνυε πως πρέπει να πολεμά. Έμοιαζε με θηριοδαμαστή που μπορεί να ηρεμεί και να ξεσηκώνει γενναίο λιοντάρι και όλα αυτά τα έκανε χωρίς να αφήνει τη θέση του αλλά τοξεύοντας ταυτόχρονα και προφυλασσόμενος από τα βέλη, αποκρούωντας με την ασπίδα του και καταδιώκοντας τα στίφη των εχθρών. Αναχώρησαν λοιπόν χαρούμενοι και οι δυο και είχαν μαζί τους, τους Μυρμιδόνες και τους Θεσσαλούς από τη Φυλάκη. Ο Πρωτεσίλαος λέει πως παρέταξε και τη δική του δύναμη κάτω από την αρχηγία του Αχιλλέα και έτσι όλοι οι Θεσσαλοί ονομάσθηκαν Μυρμιδόνες. Οι πόλεις άρχισαν λοιπόν να κυριεύονται και έφταναν οι ειδήσεις για τα λαμπρά κατορθώματα του Παλαμήδη: διανοίξεις ισθμών, αλλαγή της πορείας ποταμών προς τις πόλεις, περιφράξεις λιμανιών, επιτειχίσματα και η νυχτερινή μάχη στην Άβυδο, τότε που πληγώθηκαν και ο Αχιλλέας αναχώρησε, ενώ ο Παλαμήδης δεν τα παράτησε και κυρίευσε την περιοχή, προτού φτάσουν μεσάνυχτα….(Φιλόστρατος,”Ηρωικός”,κεφ.Χ1)
Στο ίδιο έργο:
<<O Πρωτεσίλαος λέει πως και ο ίδιος συναναστράφηκε με τον Χείρωνα μαζί με τον Παλαμήδη, τον Αχιλλέα και τον Αίαντα. Για τον Παλαμήδη λέει τα εξής: Ήταν αυτοδίδακτος και, όταν πήγε στον Χείρωνα, ΉΤΑΝ ΉΔΗ ΣΟΦΌΣ και ΓΝΩΡΙΖΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ’ΚΕΙΝΟΝ. Πριν από τον Παλαμήδη δεν υπήρχαν οι έννοιες εποχή, ούτε κύκλος του μήνα, στον χρόνο δεν είχε δοθεί η ονομασία του έτους, δεν υπήρχαν νομίσματα, ούτε μέτρα, ούτε σταθμά, ούτε αρίθμηση, αλλά και κανένας έρωτας για τη σοφία επειδή δεν υπήρχαν ακόμη τα γράμματα>>.
Ο επινοητικός Παλαμήδης με τις πράξεις του κέρδισε το σεβασμό όλων… Παράλληλα, απέκτησε και πολλούς εχθρούς.
Εχθρούς ικανούς, όπως αποδείχτηκε , να προκαλέσουν τον θάνατό του…
Ο Οδυσσέας ζήλευε τον πολυμήχανο Παλαμήδη και «έβαλε λόγια» στον Αγαμέμνονα εναντίον του.
Ο Αγαμέμνων, πίστεψε ότι ο Παλαμήδης θα έπειθε τους Έλληνες να κηρύξουν τον Αχιλλέα αρχιστράτηγο και μαζί με τον Οδυσσέα ξεκίνησε να σχεδιάζει ένα τρόπο για να τον ξεφορτωθούν. Τον κατηγόρησαν για προδοσία ,και παρουσιάζοντας φτιαχτές “αποδείξεις”, τον καταδίκασαν σε λιθοβολισμό…Κάτι, που έγινε μπροστά σε όλο το στράτευμα…
Ο Αχιλλέας έλειπε εκείνη την εποχή με τους Μυρμιδόνες σε μία από τις επιδρομές … Και ήταν πρώτης τάξεως ευκαιρία για τον Αγαμέμνονα να δράσει.
Ακολούθησε η απάνθρωπη εντολή του να απαγορεύει την ταφή …Ο Αίαντας, όμως δεν υπάκουσε και πραγματοποίησε την ταφή σύμφωνα με όλα τα έθιμα.
Τον θάνατο του ήρωα τον μνημονεύουν τα “Κύπρια” (Πρόκλος,48 απόσπ.16)….Μόνο που εδώ ο Οδυσσέας καταφεύγει στην βία, όχι στο δόλο…Μαζί με τον Διομήδη τον παραμονεύει μια μέρα ,καθώς έχει αποτραβηχτεί σε μια έρημη ακρογιαλιά για να ψαρέψει, και τον πνίγει, ρίχνοντάς τον στην θάλασσα….
Στην “Εφημερία του Τρωικού πολέμου” του Δίκτη διάβασα περίπου την ίδια εκδοχή, όπου αναφέρεται, πως ο Οδυσσέας με τον Διομήδη με την συναίνεση του Αγαμέμνονα παγίδεψαν τον ανυποψίαστο Παλαμήδη με δόλιο τρόπο και τον σκότωσαν…
Στον Απολλόδωρο, στον Τζέτσζη, και στον Υγίνο ο Οδυσσέας ενεργεί μόνος του…
Ο Παλαμήδης αναφέρεται στα έργα πολλών συγγραφέων…
Και οι τρεις μεγάλοι μας τραγικοί του 5-ου αιώνα είχαν δραματοποιήσει τον θάνατό του . Δυστυχώς, όμως τα έργα τους κάποιοι φρόντισαν να καταστραφούν με πολλά άλλα συγγράμματα των σοφών μας. Από τον “Παλαμήδη” του Αισχύλου έχουμε αποσπάσματα απο την απολογία του ήρωα.
Ο Ξενοφώντας μαρτυρεί πως ο Παλαμήδης τιμήθηκε μαζί με άλλους ήρωες από τους Θεούς …και στην “Απολογία Σωκράτους” ρητά λέει ότι του είναι παρήγορη η συνάντηση με τον Παλαμήδη , τον οποίον εξυμνούν περισσότερο από τον Οδυσσέα, που τον θανάτωσαν άδικα…
Οι σοφιστές τον θεωρούσαν υπόδειγμά τους…
Κυριολεκτικά παντού εμφανίζεται ως ένας από τους σοφότερους Έλληνες , για αυτό και υπάρχουν χαρακτηριστικές παρομοιώδεις εκφράσεις , όπως “Παλαμήδους εξέυρημα”, “Παλαμήδους σοφώτερος” και “Παλαμήδους βούλεμα”.
Ο Πλάτωνας στους “Νόμους” (Γ,677 D) τον τοποθετεί αμέσως μετά τον Δαίδαλο…Ενδιαφέρον έχει, πως ο Δαίδαλος είχε γονέα τον ΕΥΠΆΛΑΜΟ (ή τον ΠΑΛΑΜΆΟΝΑ).
Ο θάνατος του Παλαμήδη θεωρήθηκε από όλους ως το πιο δραματικό παράδειγμα καταδίκης ενός αθώου!
Στον Ευριπίδη ο αδελφός του Παλαμήδη, Οίακας ύστερα από την καταδικαστική απόφαση να λιθοβοληθεί τόσο άδικα ο αδελφός του, χαράζει όλα τα περιστατικά πάνω στο πλατύ μέρος των κουπιών και τα ρίχνει στην θάλασσα, με την ελπίδα πως τα κύματα θα έβγαζαν κάποιο από αυτα στην παραλία της Ναυπλίας….Πραγματι, ένα κουπί πέφτει στα χέρια του Ναύπλιου και τον πληροφορεί για το θάνατο του γιου του.
Για να εκδικηθεί για το θάνατο του παιδιού του, άναψε μεγάλη φωτιά τη νύχτα πάνω σε υφάλους κοντά στο ακρωτήριο Καφηρέας, την ώρα που το κύριο μέρος του Ελληνικού στόλου επέστρεφε από την Τροία. Οι Έλληνες,που δεν υπερασπίστηκαν τον αθώο Παλαμήδη, υπέθεσαν πως προσέγγιζαν κάποιο λιμάνι και κατευθύνθηκαν προς το φως με αποτέλεσμα τα πλοία τους να χτυπήσουν στους ύφαλους και να γίνουν συντρίμμια.
Ο ίδιος ο Οίακας, έφτασε στο Άργος και έπεισε την Αιγιάλη και την Κλυταιμνήστρα να στραφούν εναντίων των ανδρών τους ,λέγοντάς τες ,ότι φέρνουν από την Τροία συζύγους ,για να τις αντικαταστήσουν. Και έτσι, η Αιγιάλη, βοηθούμενη απο τους συμπολίτες, εμπόδισε τον Διομήδη να μπει στην πόλη . Η δε Κλυταιμνήστρα με την βοήθεια του Αιγίσθου σκότωσε τον Αγαμέμνονα.
Αυτή ήταν η τραγική ιστορία του Παλαμήδη…
Ενός ήρωα, που αγνοείται παντελώς από τους Έλληνες…