Ο Θολωτός Τάφος του Αιάτου (Ξινονερίου-Γεωργικού), το μεγάλο θαύμα
Τι απεικονίζει άραγε αυτός ο πίνακας; Άραγε να είναι μια δίνη από άστρα, μια δίνη της θάλασσας; Το μάτι του τυφώνα; Αυτή είναι η άψογη Θόλος του θολωτού τάφου του Γεωργικού – Ξινονερίου Καρδίτσας που σχεδόν αγγίζει τα 9 μέτρα! Δεν μπορείς να μπεις μέσα, μπορείς να κάνεις μια απέλπιδη προσπάθεια να το φωτογραφήσεις για να δείξεις σε όλον τον κόσμο ότι αυτό το τόσο άγνωστο μνημείο αγγίζει και ξεπερνά την τελειότητα, ότι για να μπουν αυτές οι ασβεστολιθικές πέτρες στην θέση τους εκεί μέσα έγινε ασύλληπτο θαύμα. Θα περίμενες αυτό το μνημείο να ήταν σημείο αναφοράς που να ξεπερνούσε τα όρια της περιοχής του. Να ήταν ανάμεσα στα μεγάλα θαύματα αυτής της χώρας. Όχι! Απόλυτη λήθη και εγκατάλειψη! Μέτρα τις πέτρες, δες πως τις τοποθέτησαν και τώρα πες μου, αυτό δεν είναι θαύμα;
Φώτο: Kostis Talos /Αθηνολόγιο
Περιγραφή
Βρίσκεται στη θέση «Κούφια Ράχη» στα όρια των κτηματικών εκτάσεων των Δ.Δ. Γεωργικού και Ξινονερίου του Δήμου Καρδίτσας, σε απόσταση 2 χιλ. ΒΑ της Μητρόπολης και 5,5 χιλ. ΝΔ της Καρδίτσας. Πρόκειται για ένα από τα καλύτερα διατηρημένα ταφικά μνημεία της Μυκηναϊκής περιόδου στην Θεσσαλία και χρονολογείται κατά την ΥΕΙ σύμφωνα με τον Δ. Θεοχάρη ή κατά την ΥΕ ΙΙΙΒ-Γ σύμφωνα με άλλους ερευνητές. Μέχρι την δεκαετία του 1990 αποτελούσε μία από τις ελάχιστες μαρτυρίες ότι η Δυτική Θεσσαλία δεν ανήκε στην περιφέρεια του μυκηναϊκού κόσμου.
Ο τάφος έχει κατασκευασθεί σε ένα μεμονωμένο απότομο λόφο σε πεδινό έδαφος που αποτελείται από μαλακό βράχο με ιζηματογενείς στρώσεις ανάμεσα στις οποίες παρεμβάλλονται και στρώσεις σκληρότερου ψαμμίτη. Αποτελείται από το δρόμο, το στόμιο και τη θόλο. Ο δρόμος έχει κατεύθυνση από βορρά προς νότο και διαστάσεις 10.45μ-10.60μ Χ 2,74μ. Οι τοίχοι των παρειών του δρόμου είναι κτισμένοι με ασβεστολιθικές πέτρες μικρών διαστάσεων και έχουν σαν συνδετικό υλικό λάσπη από χώμα. Το πλάτος τους είναι 0,93 μ-1.15μ το δε σωζόμενο ύψος τους κυμαίνεται από 0.51μ ως 2.16μ. Το δάπεδο του δρόμου αποτελούσε ο λαξευτός μαλακός βράχος που είχε μικρή κλίση προς τα κάτω, στα νότια, με διαφορά κλίσης 0,36μ. Το στόμιο, το οποίο έχει μήκος 10,35μ, πλάτος 2.10μ-2.40μ και ύψος κοντά στην θόλο 2.60μ., καλύπτεται με τεράστια υπέρθυρα σε όλο το μήκος του. Η θόλος διαμέτρου 8.80μ και ύψους 8.80μ είναι δομημένη κατά το εκφορικό σύστημα και σώζεται ακέραια.
Ο τάφος αποκαλύφθηκε το 1917 από τον Α. Αρβανιτόπουλου με αφορμή την αφαίρεση λίθων από τον λόφο για οικοδόμηση. Τα αποτελέσματα αυτής της πρώτης αρχαιολογικής έρευνας δεν μας είναι γνωστά. Το 1960 με αφορμή αρχαιοκαπηλική ενέργεια, κατά την οποία καταστρέφεται τμήμα της τοιχοποιίας του θολωτού τάφου, ο Δ.Ρ. Θεοχάρης ερευνά μέρος της επίχωσης στο εσωτερικό του κυκλικού θαλάμου και βρίσκει ελάχιστα όστρακα αμαυρόχρωμων αγγείων τα οποία τον οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο τάφος χρονολογείται κατά τη ΥΕΙ περίοδο. Ο τάφος αναφέρεται και στην μελέτη των Heurtley & Skeat που αφορά τους θολωτούς τάφους της Μαρμάριανης (Λάρισα). Διάφοροι μελετητές όπως ο Desbourgh , ο Hope Simpson , ο Alin συμπεριλαμβάνουν τον θολωτό τάφο του Γεωργικού στις μελέτες τους. Ο Olivier Pelon στην διατριβή του με τίτλο Tholoi, Tumuli et Cercles Funeraires, περιλαμβάνει και τον θολωτό τάφο του Γεωργικού και προτείνει σαν πιθανή χρονολόγησή του την ΥΕ ΙΙ.
Το 1981 οι W.G. Cavanagh & R.R. Laxton μελετώντας τη Δομική Μηχανική της κατασκευής των Μυκηναϊκών θολωτών τάφων, περιλαμβάνουν στην έρευνα τους και το θολωτό τάφο του Γεωργικού δημοσιεύοντας για πρώτη φορά μια τομή του ως τότε ορατού τμήματος της θόλου. Τέλος το 1997 κατά την διάρκεια εργασιών, στα πλαίσια του έργου «Συντήρηση- Αξιοποίηση του Θολωτού Τάφου Γεωργικού ?Ξινονερίου» το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Β΄ ΚΠΣ, ο υπεύθυνος του έργου αρχαιολόγος της ΙΓ? ΕΠΚΑ κ. Χ. Ιντζεσίλογλου έφερε στο φώς Ιερό των Προγόνων, το οποίο ιδρύθηκε στο τέλος του 7ου αι π.Χ. και η λειτουργία του συνεχίζεται και στους επόμενους αιώνες.
Συντάκτης
Εφορεία Αρχαιοτήτων Καρδίτσας